4 mei Herdenking op Kop Java-eiland 10.30-11.00 uur
Naarmate er minder SMN-ers en nabestaanden zijn, verandert de herdenking van karakter: een eerbetoon van de huidige bewoners van het Java-eiland aan hun voorgangers die omkwamen in de oorlog. Ook bewoners van het Java-eiland komen met hun kinderen en kleinkinderen naar deze 4 mei herdenking.
Herinneren, herdenken en gedenken blijft zinvol, nu en in de toekomst.
Tijdens de herdenking worden toespraken gehouden namens het Stadsdeelbestuur van Amsterdam Oost en de oud-collega’s van de SMN. De muzikale omlijsting wordt verzorgd door de Waterlandse Harmonie. Na afloop krijgt iedereen een witte roos die bij het monument gelegd kan worden. Daarna kunt u napraten in hotel Jakarta. De koffie wordt u aangeboden door het stadsdeel.
Java-eiland
Tot 1970 was het Java-eiland het hart van de Nederlandse koloniale scheepvaart. De SMN (Stoomvaart Maatschappij Nederland) was de grootste reder op het eiland. De Tweede Wereldoorlog liet ook het Oostelijk Havengebied niet ongemoeid. Havenkranen werden door de Duitsers opgeblazen, bombardementen vernielden loodsen, spoorrails en gebouwen. Na de oorlog bleek de schade groot, en niet alleen in materieel opzicht.
Geschiedenis
Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog bevonden talloze Nederlandse koopvaardijschepen zich in internationale wateren of in havens van de geallieerde bondgenoten. Op grond van de Vaarplicht moesten de bemanningen mee doen aan de geallieerde strijd, waardoor zij van de ene op de andere dag een soort frontsoldaten werden.
De koopvaardijschepen, waaronder die van de SMN, vervoerden troepen, wapens, olie en andere grondstoffen onder de meest gevaarlijke omstandigheden. Met name door de Duitse U-Boote werden veel Nederlandse schepen tot zinken gebracht. In totaal verloren 7000 zeelieden tijdens de oorlog het leven.
De Nederlandse koopvaardij leverde door haar inzet een belangrijk aandeel in de geallieerde overwinning.
Monument ‘de Zeeman op de uitkijk’.
Op 4 mei 1950, tijdens de dodenherdenking, werd op de Kop van het Java-eiland een beeld van Pieter Starreveld onthuld; ‘de Zeeman op de uitkijk’, alias Joop (Jopie) Hoorn, ter herinnering aan alle zeelieden die de oorlog niet overleefden. De directie en personeelsleden van de SMN brachten het benodigde geld bijeen.
Na vertrek van de SMN van het Java-eiland in 1969, verhuisde het beeld mee naar de Vlothaven en kreeg daar een onopvallende plaats tussen gebouwen. Oud-medewerkers namen uiteindelijk het initiatief tot verplaatsing en vanaf 1988 keek de zeeman weer over het IJ, nu vanaf een plek bij het Centraal Station op de De Ruyterkade.
Na de herinrichting van het Java-eiland is het standbeeld teruggekeerd op de Kop. De Zeeman op de uitkijk werd op 4 mei 2003 opnieuw onthuld tijdens een herdenking van de slachtoffers van de tweede wereldoorlog. Sindsdien wordt hier ieder jaar de herdenking gehouden.
Bron tekst: wikipedia en www.buitenbeeldinbeeld.nl
